KELENDERİS ANTİK KENTİ HEKATE FİGÜRİNİ

KELENDERİS ANTİK KENTİ HEKATE FİGÜRİNİ

Kelenderis Antik Kenti kazısı 2023 yılı kazıları, Odeion sahne arkasında bulunan yapıların ve üzerlerini kaplayan ortaçağ sur duvarının kazısıyla 10 Temmuz 2023 tarihinde fiili olarak başlatılmıştır. Sahne arkasında bulunan bir yapının taban altı dolgusundan yoğun miktarda klasik ve Helenistik dönem Seramiği ele geçince alanda kazı devam ettirilmiştir.

24. Temmuz 2023 tarihinde taban altı dolgusundan yaklaşık18cm uzunluğunda bütünlüğünü koruyan üç başı sağlam kireç taşından yapılmış elinde meşale tutan bir HEKATE figürini ele geçmiştir (Resim 1). Söz konusu figürünin başları neredeyse birbirin aynı olacak şekilde biçimlendirilmiştir. Kyzikos, Ephesos, Miletos, Lagina ve Perge Hekate kültünün olduğu kentler olmakla birlikte, Hekate tapınımı Kilikya bölgesinde yaygın değildir.

Resim 1: Kelenderis Antik Kentinde Ele Geçen Hekate Figürini

Hesiodos’un Theogonia’sında iyiliğin kaynağı, zenginlik, bilgelik, yenilmezlik ve denizcilere şans getirdiğine inanılan Hekate, antik dönemde sihrin, zenginliğin tanrıçası olarak bilinmekteydi.

Heykelin üç başlı şekilde işlenişinin nedeni; Kötü ruhların yol kavşaklarında özellikle de üç yol ağızlarında bulunulduğuna olan inanıştır. Kelenderis’te bulunan Hekate figürüninde olduğu gibi Hekate heykelleri, yuvarlak bir sütuna sırtlarını dayayan üç kadın betimi şeklinde yapılmasının nedeni, yol kavşaklarının ve tüm kapıların kontrolünü elinde tutmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Hesiodosise Hekate’nin üçlü biçimde betimlenmesini, yeraltı (Hades), denizler (Poseidon) ve gökyüzü (Zeus)’nü idare etmesine bağlamaktadır. Bazı bilim insanları ise kızı Hades tarafından kaçırıldığında sesini duyan Helios ve Hekate olmasından dolayı Hekate’nin üç başının biri Demeter, ikincisi kızı Persefone (kore) üçüncüsü de Hekate olarak yorumlamaktadırlar (Aydaş 2018; Has 2021)

Kelenderis’te HEKATE figürini bulunmasının nedenine, Lagina Hekate Kutsal Alanında bulunan bir yazıt açıklık getirmektedir. Bu yazıta göre beş yılda bir düzenlenen Hekate Soteira Epiphanes ile Dea Roma Euergetis yarışmalarına katılmayı kabul eden ve Hekate Kutsal Alanı’nın dokunulmazlığını kabul eden kentler arasında KELENDERİS Kenti’nin de bulunmasıdır (Aydaş 2018).

Doç. Dr. Mahmut AYDIN

Kelenderis Kazı Başkanı

KAYNAKÇA

Aydaş M., 2018, Koranza ile Lagina, Ege Yayınları, İstanbul, 54-65

Has A., C., 2021, Gece Karanlığını Aydınlatan Tanrıça Hekate: Kyzikos Örnekleri Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 66, 466-481