Sınırları Çizen Kadın: İngiliz Casus Gertrude Bell

Kronik Yayınevi'nin yayınladığı Sınırları Çizen Kadın: İngiliz Casus Gertrude Bell başlıklı çalışma 2018 yılı Aralık ayında okuyucuyla buluştu. Eser, Orta Doğu’nun Osmanlı İmparatorluğu’ndan koparılma sürecinde gelişen siyasi olayları arkeolog, gezgin, tarihçi ve casus unvanlarıyla anılan Gertrude Bell’in hayat hikayesi etrafında inceliyor.

Yazar, kitabın giriş kısmında Gertrude Bell ile ilgili bir çalışma yapmaya neden ihtiyaç duyduğunu, “daha önce Türk okuyucusuyla buluşan iki eserin roman mantığı ile kaleme alındığını ve gerçekleri yansıtmayan olay kurguları üzerine bina edildiğini, Gertrude Bell’in tarihsel bağlamından koparılarak gerçek dışı bir kahraman haline getirildiğini” belirterek ifade etmektedir.

Kitap, Birinci Bölüm’de “Belirlenmiş Dünyaya Doğmak” başlığı altında Gertrude Bell’in kimliğini şekillendiren dünyayı tanımlamaktadır. İngiliz İmparatorluğunun bir güç olarak ortaya çıkma süreci, kaşiflik, İngiltere’de eğitim, kadınların konumu ve eğitimde yer almaları, İngiltere’nin ortaya çıkardığı toplum yapısı ve merak duygusunun toplumu şekillendirmesi, dil öğrenmene verilen önem, Gertrude Bell’in birçok farklı dil ile kültüre ilgi duyması hakkında bilgiler verilmektedir.

İkinci Bölüm’de Gertrude Bell’in eğitim yoluyla kadınların dünyasından erkeklerin dünyasına geçişi, Bükreş, İran seyahatlerinin kişiliği üzerindeki etkileri, dünya gezileri, dağcılığı ve Arap topraklarına geçişi anlatılmaktadır. Gertrude Bell’in 10 dili iyi derecede konuşabildiği eserden öğrenilmektedir. İlginç ayrıntı Arapça öğrenmekte çok zorlanmasına rağmen 9 yıl devam eden azimle bu dili mükemmel seviyede konuşmayı başarabilmesidir. Öğrenme konusunda ilgi duyduğu en son dilin ise Türkçe olması diğer bir ayrıntı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bölümde Bell’in kendisinden 20 yaş küçük Thomas Lawrence ile tanışması, Lawrence’ın onun hakkındaki düşünceleri de ayrıntı olarak verilmiştir. Yazdığı kitaplar ve bu kitapların özellikleri de eserde değerlendirilmiştir.

Arap Büro’nun kurulma süreci ve Gertrude Bell’in İngiliz casusu olarak Büro’ya katılması Üçüncü Bölüm’de kaleme alınmıştır. Bell’in Kahire’deki çalışmaları, Hindistan’a gidişi ve Yeni Delhi’deki gizli servis ile kurduğu irtibat, Basra’ya ve işgalden sonra Bağdat’a dönüş süreçleri detaylarıyla incelenmiştir.

Son bölümde ise Suriye, Filistin ve Irak üzerindeki gelişmeler ve anlaşmalar ele alınmıştır. Kahire Konferansı ve Ürdün’ün kurulması, Faysal’ın Irak tahtına çıkarılma süreci Gertrude Bell’in bölgedeki yaşamına paralel bir süreçte ortaya konmuştur. Kitap başlığında yer alan “Sınırları Çizen Kadın” tanımlaması bu bölümde anlaşılmaktadır. Gertrude Bell, Arap aşiretlerini çok iyi tanıması nedeniyle Irak’ın sınırlarını çizen kişi olması ona kendi yaşadığı dönemde belirtilen unvanın verilmesini neden olmuştur.  

Eser, kullandığı kaynaklar, tarafsız bir bakış açısıyla dönemin gelişmelerini yorumlaması ve Türk okurlarına ilk kez sunulan perde arkası olayların anlatımıyla dikkat çekmektedir.

Kitap Adı: Sınırları Çizen Kadın: İngiliz Casus Gertrude Bell

Yazar: Taha Niyazi Karaca

Yayınevi: Kronik Kitap

Sayfa Sayısı: 432

Ebat: 13,5 x 21,5

İlk Baskı Yılı: Aralık 2018

Baskı Sayısı: 2. Baskı